Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2017r.

Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Anita Wolska

Protokolant: Jakub Szpak

po rozpoznaniu w dniu 04 lipca 2017r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. société anonyme z siedzibą w S. ( Francja) działający poprzez (...) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w W.

przeciwko J. N. (1)

o zapłatę

orzeka:

oddala powództwo.

SSR Anita Wolska

Sygn. akt I C 50/17 upr

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 26 lutego 2015 r. powód (...) Spółka Akcyjna działający przez Oddział w Polsce z siedzibą w W. wniósł do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie o zasądzenie na jego rzecz od J. N. (1) w elektronicznym postępowaniu upominawczym kwoty 324,94 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 238 zł od dnia 26 lutego 2015 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 86,94 zł od dnia 26 lutego 2015 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania w kwocie 90,38 zł.

W uzasadnieniu wyjaśnił, że strony zawarły w dniu 18 października 2011r. umowę o ubezpieczenie nr (...), na podstawie, której pozwany zobowiązał się do opłacania półrocznie rat składki w zamian za ochronę udzieloną przez powoda. Jednakże pozwany przed zawarciem umowy ubezpieczenia obowiązkowego nie podał powodowi znanych sobie okoliczności, o które powód zapytał i które pociągają za sobą istotną zmianę prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego. To zgodnie z art. 8a ust.1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym oraz Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( Dz.U. z 2003r., Nr 124, poz.1152 z późn. zm.) było podstawą do dokonania przez powoda zmiany wysokości składki ubezpieczeniowej z uwzględnieniem zwiększenia prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego wskutek okoliczności niepodanych do jego wiadomości. Wobec tego pozwany zobowiązany jest do zapłaty wymaganej kwoty 238 zł na rzecz powoda. Powód w zaistniałej sytuacji zawiadomił pozwanego o powyższym oraz pismem z dnia 20 grudnia 2012r. wezwał do zapłaty wskazanej kwoty. Pozwany do chwili obecnej nie uregulował niniejszej kwoty, stąd powództwo stało się konieczne i w pełni uzasadnione ( k.2-4v).

Nakazem zapłaty z dnia 05 marca 2015r. Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie uwzględnił powództwo w całości (k. 5).

W dniu 25 marca 2015r. pozwany wniósł sprzeciw (k. 5v) powołując się na tą okoliczność, iż roszczenie jest bezzasadne. Przyznał, iż przedmiotową polisę wykupił w dniu 12 października 2011r. w związku z ubezpieczeniem komunikacyjnym OC na samochód osobowy marki V. (...) o nr rej. (...). Składaka ubezpieczenia rozdzielona została na dwie raty po 385 zł. Pierwszą ratę zapłacił po zawarciu umowy, a termin płatności drugiej przypadał na dzień 12 kwietnia 2012r. Jednakże w dniu 14 grudnia 2011r. sprzedał pojazd K. B. i przed upływem 14 dni zawiadomił o tym fakcie ubezpieczyciela, przesyłając kopię umowy sprzedaży oraz wypowiedzenie umowy OC w formie listu, pocztą tradycyjną w kopercie firmowej, którą otrzymał z korespondencją z firmy ubezpieczeniowej, ponieważ była to jedna z form powiadomienia o sprzedaży pojazdu ( tak został pouczony przez ubezpieczyciela). Oczekiwał zwrotu części kosztów w związku z wypowiedzeniem umowy, którą zawarł na okres do 11 października 2012r. Jednakże w piśmie z dnia 02 maja 2012r. otrzymał wezwanie do zapłaty drugiej raty składki. Jednakże wysyłając korespondencję listem zwykłym nie ma obecnie dowodu w postaci potwierdzenia odbioru, iż dopełnił powyższych formalności.

W odpowiedzi na sprzeciw z dnia 02 grudnia 2015r. ( k.56-56v) powód sprecyzował oznaczenie strony powodowej na A. société anonyme z siedzibą w S. ( Francja) działający poprzez (...) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w W. i podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. Nadto wskazał. iż przy zawieraniu umowy pozwany nie poinformował powoda o szkodach, które były pokrywane z jego ubezpieczenia, a po uzyskaniu informacji z (...) o szkodowości pozwanego składka została ponownie przeliczona od początku okresu ochrony. Zwiększenie składki wynikające z rekalkulacji zostało doliczone do drugiej raty składki. W związku z tym, iż pozwany nie zapłacił raty w terminie w dniu 04 czerwca 2012r. ubezpieczenie dobrowolne zostało rozwiązane. Natomiast powód o sprzedaży pojazdu został poinformowany przez pozwanego w dniu 30 października 2012r. Tym samym na podstawie art. 32 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym oraz Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( Dz.U. z 2003r., Nr 124, poz.1152 z późn. zm.) zbywca pojazdu odpowiada za płatność składki do dnia poinformowania o sprzedaży pojazdu, a polisa skończyła się z dniem 11 października 2012r. stąd odpowiedzialność pozwanego za cały okres ochrony. Ponadto pozwany na innej polisie miał nadpłatę, która została przeksięgowana na poczet zadłużenia polisy, po rozwiązaniu dobrowolnych ubezpieczeń, ostateczna kwota do zapłaty wynosi 238 zł.

Pozwany w swoim piśmie z dnia 14 grudnia 2015r. ( k.68-69) potwierdził zawarcie z powodem w dniu 12 i 20 października 2011r. umowy ubezpieczeniowej ( nr polisy (...)) dotyczącej samochodu marki V. (...) oraz samochodu marki T. (...) ( nr polisy (...)) jak również dotąd podnoszone okoliczności związane z poinformowaniem powoda o sprzedaży pierwszego z ubezpieczonych pojazdów. Wskazał, iż ponownie wysłał umowę kupna sprzedaży już listem poleconym i zaakcentował, iż nie miał „żadnego interesu” w nieinformowaniu powoda, bo kupujący zrzekli się kontynuacji ubezpieczenia i otrzymałby zwrot „ nadwyżki ubezpieczenia”. Odnosząc się do informacji z (...) i zdarzenia z 19 czerwca 2008r. wskazał, iż pojazd nie był w tej dacie w jego posiadaniu – C. (...), bo zbył go w dniu 26 maja 2008r., co zgłosił u ubezpieczyciela oraz w Urzędzie Miasta. W kolejnym piśmie z dnia 19 grudnia 2016r. ( k.107) pozwany podniósł nadto, iż nie spowodował szkody w ramach ubezpieczenia OC, wskazał jedynie, iż szkodę spowodowała w dniu 21 stycznia 2011r. jego żona B. N..

Natomiast powód w piśmie z dnia 09 maja 2017r. ( k.119-120) podniósł, iż ostatnie twierdzenia pozwanego nie dają podstaw do zmiany stanowiska, bo w umowie łączącej strony zarówno jako ubezpieczający oraz i właściciel pojazdu widnieje pozwany, a pozwany nie udowodnił sprawstwa osoby trzeciej, a w tym zakresie obowiązek przedstawienia dowodu spoczywa na nim ( art. 6 k.c. i inne). Co do sprawstwa zdarzenia z dnia 26 czerwca 2008r., zaś zbycie pojazdu zgłosił dopiero w dniu 03 lipca 2008r. stąd to on widnieje we właściwym rejestrze jako właściciel pojazdu. Jako podstawę obok wskazywanego dotychczas przepisu przywołano art. 816 k.c.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 26 maja 2008r pozwany zbył swój pojazd marki C. (...) o nr rej. (...) na rzecz D. K. i zgłosił transakcję u ubezpieczyciela w dniu 31 maja 2008r. oraz w Urzędzie Miasta w S. dopiero w dniu 03 lipca 2008r.

W dniu 12 października 2011r. pozwany J. N. (1) złożył wniosek o zawarcie umowy ubezpieczenia nr (...), dotyczący pojazdu marki V. (...).8T o nr rej. (...), rok produkcji 1999. W treści formularza wniosku – „ wszelkie zgłoszone szkody w ciągu ostatnich 5 –ciu lat” wpisano „0”. Pozwany został poinformowany, iż jako ubezpieczający ma obowiązek podać do wiadomości zakładu ubezpieczeń wszystkie znane mu okoliczności, o które zakład ubezpieczeń zapytywał przed zawarciem umowy ubezpieczenia w niniejszym formularzu lub innych pismach( pkt 2). W przypadku, gdy oświadczenie ubezpieczającego, o którym mowa w pkt. 2 wskazuje na niezgodności danych wpływających na ocenę ryzyka lub wysokość składki A. (...) może zaproponować ubezpieczającemu nową, a w szczególności wyższą składkę( pkt .3). Uprawnienie opisane w pkt.3 przysługuje A. (...) również w przypadku, gdy ujawnienie niezgodności nastąpi w terminie późniejszym lub w innym trybie niż przewidziany w pkt.1. Natomiast wniosek o zawarcie umowy ubezpieczenia stanowi integralną część umowy ubezpieczenia.

W tej samej dacie powód wystawił polisę nr (...) - OC potwierdzającą zawarcie umowy ubezpieczenia komunikacyjnego w ramach pakietu OC na przedmiotowy pojazd. Okres ubezpieczenia oznaczono od dnia 12 października 2011r. do 11 października 2012r. Wysokość składki wskazano na kwotę 522 zł, z 60 % zniżką za bezszkodowość i 15 % dodatkową zniżką ubezpieczyciela. W dwóch ratach po 261 zł ( z terminem płatności tej drugiej do 12 kwietnia 2012r.). Wskazano także na (...) powoda z dnia 10 lutego 2011r. oraz, iż umowa jest zawarta po dostarczeniu (...) pocztą (w tym poczta elektroniczną), w dniu zapłacenia składki lub jej pierwszej raty.

W dniu 20 października 2011r. pozwany J. N. (1) złożył wniosek o zawarcie umowy ubezpieczenia nr (...), dotyczący pojazdu marki T. (...) XLDo nr rej. (...), rok produkcji 1989. W treści formularza wniosku – „ wszelkie zgłoszone szkody w ciągu ostatnich 5 –ciu lat” wpisano „0”. Pozwany został poinformowany, iż jako ubezpieczający ma obowiązek podać do wiadomości zakładu ubezpieczeń wszystkie znane mu okoliczności, o które zakład ubezpieczeń zapytywał przed zawarciem umowy ubezpieczenia w niniejszym formularzu lub innych pismach( pkt 2). W przypadku, gdy oświadczenie ubezpieczającego , o którym mowa w pkt. 2 wskazuje na niezgodności danych wpływających na ocenę ryzyka lub wysokość składki A. (...) może zaproponować ubezpieczającemu nową, a w szczególności wyższą składkę( pkt .3). Uprawnienie opisane w pkt.3 przysługuje A. (...) również w przypadku, gdy ujawnienie niezgodności nastąpi w terminie późniejszym lub w innym trybie niż przewidziany w pkt.1. Natomiast wniosek o zawarcie umowy ubezpieczenia stanowi integralną część umowy ubezpieczenia.

W tej samej dacie powód wystawił polisę nr (...) - OC potwierdzającą zawarcie umowy ubezpieczenia komunikacyjnego w ramach pakietu OC na przedmiotowy pojazd. Okres ubezpieczenia oznaczono od dnia 20 października 2011r. do 19 października 2012r. Wysokość składki wskazano na kwotę 456 zł, z 60 % zniżką za bezszkodowość i 14 % dodatkową zniżką ubezpieczyciela. W dwóch ratach po 228 zł ( z terminem płatności tej drugiej do 20 kwietnia 2012r.). Wskazano także na (...) powoda z dnia 10 lutego 2011r. oraz, iż umowa jest zawarta po dostarczeniu (...) pocztą (w tym poczta elektroniczną) , w dniu zapłacenia składki lub jej pierwszej raty.

W dniu 12 grudnia 2011r. powód uzyskał informacje z (...) , iż w bazie danych , w części dotyczącej zdarzeń szkodowych, znajdują się informacje o szkodzie z dnia 19 czerwca 2008r. w odniesieniu do pozwanego. Jednakże bez wskazania, o jaki pojazd pozwanego chodziło.

W dniu 13 grudnia 2011r. powód skierował do pozwanego informacje o zmianie zawartej umowy ubezpieczenia nr (...) z uwagi na uzyskane informacje z (...) i ujawnienie szkody we wskazanym okresie 5 - ostatnich lat. Dołączono aneks do umowy z roczną składką 646 zł z 60 % zniżką za bezszkodowość i 16 % dodatkową zniżką ubezpieczyciela. Wysokość rat ustalono na kwoty po 385 zł.

Żona pozwanego – B. N. była sprawcą szkody z dnia 21 stycznia 2011r.

Pozwany był informowany przez powoda w związku z umową nr (...), iż w przypadku zbycia pojazdu powinien zawiadomić ubezpieczyciela m.in wysyłając zawiadomienie pocztą tradycyjną. W dniu 14 grudnia 2011r. pozwany zbył samochód marki V. (...) K. B. i przesłał kopię tej umowy oraz wypowiedzenia umowy OC przez nabywcę - powodowi - pocztą bez potwierdzenia odbioru w „formie tradycyjnej”. Oczekiwał zwrotu części składki, a po otrzymanym ponagleniu od powoda ponownie wysłał przedmiotowa, umowę ale dopiero po otrzymanym wezwaniu w maju 2012r.

Dowód:

- kopia umowy sprzedaży z 26.05.2008r. k.70,k.111

- wniosek z 12.10.2011r. k.23-24

- polisa z 12.10.2011r. k.25-26v,

- zmiany w umowie z 13.12.2011r. k.27-27v,

- zmieniona polisa k.28-29v,

- aneks z 04.06.2012r. k.19-19v,

- informacja (...) z 12.12.2011r. k.58,

- wniosek z 20.10.2011r. k.59-60

- polisa z 20.10.2011r. k.61-62v,

-zeznania pozwanego J. N. k.100-101, k.177,

- informacje z (...) k.108-110,

- informacja z 2.05.2012r. k.47.

Powód pismem z dnia 02 maja 2012r. skierował do pozwanego przypomnienie o płatności drugiej raty.

Pismem z dnia 14 maja 2012r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 385 zł, należnej z tytułu umowy ubezpieczenia nr (...). Pozwany posiadał nadpłatę z tytułu polisy nr (...) na kwotę 99 zł.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty z 14.05.2012r. k.20-20v,

- pismo z dnia 02.05.2012r. k.47,

- rozliczenie k.57.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się nieuzasadnione.

Powód swoje roszczenie wywodził z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartej pomiędzy nim a pozwanym na podstawie której wystawiono pozwanemu polisę nr (...). Zgodnie z art. 805 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Ponieważ powód domagał się od pozwanego zapłaty świadczenia z tytułu składki na ubezpieczenie, podstawowym faktem prawotwórczym, który powinien wykazać, było zawarcie przez pozwanego umowy ubezpieczenia ( ta okoliczność nie była sporna między stronami) oraz okoliczności związanych ze zmianą stawki składki oraz faktycznie istnienia obowiązku jej zapłaty w związku z podniesionymi przez pozwanego okolicznościami, iż zbył ubezpieczony pojazd już 2 miesiące po dacie ubezpieczenia t.j. w dniu 14 grudnia 2011r. i zawiadomił zwykłym listem powoda o tym fakcie. Nadto, iż nie było podstaw do zmiany stawki bo nie był on sprawcą zdarzenia z dnia 19 czerwca 2008r. W tym miejscu zaznaczenia wymaga, iż pozwany sam ujawnił, iż miała miejsce jeszcze jedna szkoda w dniu 21 stycznia 2011r. ale to nie on był jej sprawcą lecz jego żona.

Należało w związku z tym jednoznacznie stwierdzić, iż to powód powinien był udowodnić zasadność swojego stanowiska procesowego To on bowiem wywodził skutki prawne, w postaci istnienia zobowiązania do uiszczenia składki w innej wysokości, z faktu zawarcia określonej umowy, następnie jej podwyższenia i istnienia po stronie pozwanego okoliczności uzasadniających tą zmianę. Zgodnie zaś z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne, co znajduje również potwierdzenie w treści art. 232 k.p.c.

„ Umowa ubezpieczenia dochodzi do skutku solo consensu – przez zgodne oświadczenia stron umowy. Dokument ubezpieczenia nie jest umową, potwierdza jedynie zawarcie umowy ubezpieczenia, nie stanowi przesłanki jej ważności. Jest on dokumentem zawierającym oświadczenie woli ubezpieczyciela w kontekście zawarcia umowy ubezpieczenia.” [Z. G. w Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna, (red.) K. A. Opublikowano: LEX, 2014]. Co za tym idzie do zawarcia umowy potrzebne są zgodne oświadczenia woli stron. Na tle przepisów Kodeksu cywilnego, zawarcie umowy ubezpieczenia następuje w chwili złożenia przez ubezpieczającego oferty i jej przyjęcia poprzez zakład ubezpieczeń [Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 marca 1996 r. sygn.. akt I ACr 62/96, opubl. OSA 1997/1/4, OSAŁ 1996/2/24]. Wystawienie polisy jest zaś obowiązkiem zakładu ubezpieczeń ustanowionym w interesie ubezpieczającego, w celu zagwarantowania mu pisemnego potwierdzenia zawarcia umowy. Z pewnością nie jest więc tak, że wystawienie tego rodzaju dokumentu wystarcza do powstania stosunku ubezpieczenia. W istocie dokument ten potwierdza, że zakład ubezpieczeń zgodził się zawrzeć umowę o określonej treści. Niezbędnym warunkiem do wystawienia polisy jest więc uprzednie uzyskanie wniosku o zawarcie umowy od ubezpieczającego, czyli jego oświadczenia woli co do zawarcia umowy. Oświadczenie to może zostać złożone w dowolnej formie. Jednak w praktyce najczęściej znajduje zastosowanie tryb ofertowy, gdzie ubezpieczyciel występuje w roli przyjmującego ofertę (oblata), a ubezpieczający, składając wniosek o ubezpieczenie, w roli oferenta. [Z. G. w Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna, (red.) K. A. Opublikowano: LEX, 2014].

W ocenie sądu niezasadnym jest stanowisko strony powodowej, iż to na pozwanym spoczywa obowiązek udowodnienia podnoszonych przez niego racji. Informacja z (...) jest ogólna informacją, nie pozwalającą na weryfikację chociażby w kontekście oznaczenia pojazdu, który uczestniczył w określonej kolizji. Pozwany podał swoją wersję dotyczącą tej okoliczności i ją uprawdopodobnił, a brak w tej sytuacji logicznych podstaw do odmowy wiarygodności jego zeznaniom w tym zakresie czy też przedłożonym dokumentów np. w postaci umowy sprzedaży z 26 maja 2008r. Fakt zgłoszenia sprzedaży pojazdu przez pozwanego dopiero w dniu 03 lipca 2008r. obciąża go zarzutem niedbałości o swoje sprawy, ale nie może stanowić podstawy do przyjęcia, iż podawał on w dniu zawarcia przedmiotowej umowy nieprawdziwe informacje o swojej bezszkodowej jeździe. Wersja pozwanego jest wiarygodna i wystarczająca dla przyjęcia, iż nie istniała podstawa do zmiany stawki składki ubezpieczenia. Bez znaczenia jest i ta okoliczność, iż pozwany sam ujawnił spowodowanie szkody komunikacyjnej przez swoją żonę w dniu 20 stycznia 2011r., bo to nie to zdarzenie było podstawą zmiany treści przedmiotowej umowy, a nadto nie została nawet wskazana w informacji z (...) z dnia 12 grudnia 2011r. Nadto zaznaczenia wymaga, iż powód jako podstawę prawną swojego roszczenia powoływał się na treść art. 8a ust.1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym oraz Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( Dz.U. z 2003r., Nr 124, poz.1152 z późn. zm.), a przepis ten zaczął obowiązywać dopiero od 11 lutego 2012r. Natomiast zgodnie z art. 6 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011r. ( Dz.U. Nr 205 p.1210) wprowadzającym ten przepis do umów ubezpieczenia zawartych przed wejściem w życie niniejszej regulacji stosuje się przepisy dotychczasowe. Zgodnie z jego treścią. – „Jeżeli ubezpieczający nie podał zakładowi ubezpieczeń znanych sobie okoliczności, o które zakład ubezpieczeń zapytywał przed zawarciem umowy ubezpieczenia obowiązkowego i które pociągają za sobą istotną zmianę prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego, zakład ubezpieczeń ma prawo żądać odpowiedniej zmiany wysokości składki ubezpieczeniowej z uwzględnieniem zwiększenia prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego wskutek okoliczności niepodanych do jego wiadomości.”. Natomiast ust.2 stanowi, iż w razie zawarcia przez zakład ubezpieczeń umowy ubezpieczenia obowiązkowego mimo braku odpowiedzi na poszczególne pytania, pominięte okoliczności uważa się za nieistotne”.

Z uwagi na powszechny charakter zawieranych umów ubezpieczenia obowiązkowego zakład ubezpieczeń, nie zawsze dysponując odpowiednimi środkami weryfikacji niezbędnych danych, dla ochrony swych uzasadnionych interesów zazwyczaj musi polegać na lojalnych oświadczeniach składanych przez ubezpieczającego. Z drugiej strony zakład ubezpieczeń nie jest obowiązany do sprawdzania podanych informacji. Nie bez powodu umowa ubezpieczenia nazywana jest kontraktem najwyższego zaufania ( contractus uberrimae fidei). Stąd też obowiązkiem ubezpieczającego jest zgodne z prawdą podanie znanych mu okoliczności, o które zapytuje zakład ubezpieczeń przed zawarciem umowy ubezpieczenia, a które pociągają za sobą istotną zmianę prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego. Jednak z uwagi na szczególny charakter ubezpieczeń obowiązkowych, przejawiający się w niezbędności posiadania ochrony ubezpieczeniowej w sytuacjach określonych przepisami prawa oraz zapewnieniu maksymalnej ochrony potencjalnym poszkodowanym, w przypadku fałszywej deklaracji ryzyka niemożliwe jest stosowanie art. 815 § 3 k.c.. Zgodnie z tym przepisem ubezpieczyciel w zasadzie nie ponosi odpowiedzialności za skutki okoliczności, które nie zostały podane do jego wiadomości. Reguła ta, powszechna na gruncie pozostałych ubezpieczeń, podlega niezbędnej modyfikacji przez przyznanie zakładowi ubezpieczeń uprawnienia do żądania odpowiedniej zmiany wysokości składki ubezpieczeniowej z uwzględnieniem zwiększenia prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego wskutek okoliczności niepodanych do jego wiadomości. Chodzi tu o dane, o które zakład ubezpieczeń zapytywał przez zawarciem umowy, a ujawnione już po jej zawarciu. Dla oceny skutków prawnych, odróżnienia wymaga hipoteza określona w ust. 1 przepisu – niepodanie przez ubezpieczającego zakładowi ubezpieczeń znanych sobie okoliczności (podanie informacji niezgodnych z prawdą lub zatajenie informacji prawdziwych), co upoważnia zakład ubezpieczeń do żądania zmiany wysokości składki ubezpieczeniowej, od sytuacji określonej w ust. 2 przepisu – zawarcie przez zakład ubezpieczeń umowy, mimo braku odpowiedzi na poszczególne pytania i wówczas pominięte okoliczności uważa się za nieistotne (niemające wpływu na zwiększenie prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego). Niezależnie od powyższego, zakład ubezpieczeń może oczekiwać podania mu do wiadomości wyłącznie tych danych, których wyraźnie się domagał. Z kolei ubezpieczający nie musi informować zakładu ubezpieczeń o dalszych okolicznościach, nawet gdyby wpływały na ocenę prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego. Zamknięty katalog możliwych zapytań zapobiega powstaniu niepożądanej, z uwagi na stabilność obrotu prawnego, sytuacji, w której zakład ubezpieczeń mógłby domagać się zmiany wysokości składki. Zmiana wysokości składki ubezpieczeniowej w sytuacji określonej w art. 8a ust. 1 tej ustawy powinna odpowiadać wadze zatajonych okoliczności, mających odzwierciedlenie w systemie taryf stosowanych przez zakład ubezpieczeń, z uwzględnieniem stosowanych dodatków albo rabatów. Na potrzeby zdefiniowania konkretnych okoliczności pociągających istotną zmianę prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego pomocne mogą okazać się przesłanki wpływające na wysokość składki ubezpieczeniowej. Okoliczności te, typowe dla dokonania analizy ryzyka ubezpieczeniowego, zazwyczaj mają istotny wpływ na sposób kalkulacji składki. To jednak zakład ubezpieczeń samodzielnie decyduje o uznaniu konkretnych okoliczności za istotne.

W późniejszych pismach powód powołał się także na art. 816 k.c. , który w dacie zawarcia przedmiotowej umowy brzmiał : „W razie ujawnienia okoliczności, która pociąga za sobą istotną zmianę prawdopodobieństwa wypadku, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany wysokości składki, poczynając od chwili, w której zaszła ta okoliczność, nie wcześniej jednak niż od początku bieżącego okresu ubezpieczenia. W razie zgłoszenia takiego żądania druga strona może w terminie 14 dni wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym. Przepisu tego nie stosuje się do ubezpieczeń na życie” .Żądanie zmiany wysokości składki przysługuje każdej ze stron umowy. Ubezpieczyciel może żądać obniżenia składki, jeżeli w wyniku zaistnienia, zmiany lub ustania okoliczności ryzyko wypadku się zmniejszyło, ubezpieczyciel zaś – jeśli się zwiększyło. Żądanie to powinno wskazywać precyzyjnie, o ile ma nastąpić zmiana składki albo jaka ma być jej nowa wysokość ( M. K. , Umowa, 2016, art. 816 KC, Nb 5). Ciężar wykazania wpływu danej okoliczności na prawdopodobieństwo zajścia wypadku spoczywa na tym, kto domaga się zmiany wysokości składki. Zmiana ta nie musi być zwykła, lecz ma być istotna, a zatem o charakterze podstawowym i zasadniczym. Tym samym wykazanie tej okoliczności co do podstawy i zasadności było incjatywą jedynie pozwanego, a nie powoda, który w tym zakresie nie sprostał ciążącemu na nim obowiązkowi w zakresie rozkładu dowodu.

Postawa pozwanego i jego incjatywa dowodowa w zakresie kolejnej z okoliczności podniesionej przez pozwanego w zakresie sprzedaży ubezpieczonego pojazdu ( ponad 2 miesiące od zawarcia umowy ubezpieczenia) była wystarczająca do przyjęcia jego wersji biegu wydarzeń.

Zgodnie z art. 32 ust.1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym oraz Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w brzmieniu z daty zawarcia umowy – „ Zbywca pojazdu mechanicznego jest obowiązany do przekazania nabywcy dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz do powiadomienia zakładu ubezpieczeń, w terminie 30 dni od dnia zbycia pojazdu mechanicznego, o fakcie zbycia tego pojazdu i o danych osobowych nabywcy. Ust.2. Skutki wyrządzenia szkody po dniu zbycia pojazdu mechanicznego nie obciążają zbywcy tego pojazdu. Ust. 3. Zbywca pojazdu mechanicznego ponosi wraz z nabywcą odpowiedzialność solidarną wobec zakładu ubezpieczeń za zapłatę składki ubezpieczeniowej należnej zakładowi ubezpieczeń za okres do dnia powiadomienia zakładu ubezpieczeń o okolicznościach, o których mowa w ust. 1. Ust.4. Przepisy ust. 1 i 3 stosuje się do posiadacza pojazdu mechanicznego, o którym mowa w art. 31 ust. 4”.

Tym samym obowiązkami posiadacza przenoszącego własność pojazdu mechanicznego (zbywcy) są: przekazanie posiadaczowi, na którego przeniesiono prawo jego własności (nabywcy), dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia OC (jednocześnie z przekazaniem posiadania) oraz pisemne powiadomienie zakładu ubezpieczeń o fakcie przeniesienia prawa własności i o danych osobowych nabywcy. Powiadomienie takie powinno nastąpić, licząc od dnia przeniesienia prawa własności pojazdu w terminie 30 dni (stan prawny obowiązujący do 10.2.2012 r.), a obecnie w terminie 14 dni. Ponadto dopiero z dniem 11.2.2012 r. dokładnie określono wymagane dane posiadacza, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu, podlegające przekazaniu zakładowi ubezpieczeń w postaci imienia, nazwiska, adresu miejsca zamieszkania i numeru PESEL, o ile został nadany, oraz nazwy, siedziby i numeru REGON. Rozwiązanie takie zapewnia pełną identyfikację stron umowy oraz kompletność danych podlegających przekazaniu do ośrodka informacji (...). Gdyby wbrew istniejącemu obowiązkowi zbywca nie posiadał umowy ubezpieczenia OC, nabywca jest zobowiązany do jej zawarcia w dniu nabycia pojazdu, i to jeszcze przed jego wprowadzeniem do ruchu (art. 29 tej ustawy). W interesie zbywcy leży jak najszybsze dokonanie powiadomienia zakładu ubezpieczeń o fakcie zbycia pojazdu i danych osobowych nabywcy, gdyż zbywca wraz z nabywcą ponoszą solidarną odpowiedzialność za uiszczenie składki ubezpieczeniowej należnej do dnia powiadomienia. Opieszałość zbywcy może spowodować konieczność zapłacenia przez niego składki za okres ubezpieczenia po zbyciu pojazdu. W takiej sytuacji zakład ubezpieczeń samodzielnie decyduje, czy zapłaty całości zaległej składki zażąda od zbywcy lub nabywcy, czy też od obu łącznie (art. 366 k.c.). Osobną kwestią jest następcze uprawnienie zbywcy do dochodzenia od nabywcy zwrotu uiszczonej za ten okres składki (art. 376 § 1 KC), gdyż to na ostatnim podmiocie spoczywa ekonomiczna odpowiedzialność wobec zakładu ubezpieczeń za zapłatę składki należnej za okres od dnia, w którym nastąpiło przeniesienie na niego prawa własności pojazdu. Celem takiego rozwiązania jest zmotywowanie zbywcy do możliwie szybkiego informowania zakładu ubezpieczeń o zbyciu pojazdu i przekazania danych nabywcy. Solidarna odpowiedzialność za zapłatę składki jest wyjątkiem od zasady, że po zbyciu pojazdu wszelkie prawa i obowiązki wynikające z umowy ubezpieczenia dotyczą wyłącznie nabywcy, stającego się stroną stosunku prawnego ubezpieczenia i na którego rzecz świadczona jest ochrona ubezpieczeniowa. Skutki wyrządzenia przez niego szkody po dniu zbycia pojazdu nie mogą już więc obciążać jego zbywcy. Odpowiedzialność w tym zakresie ponosić już będzie nabywca pojazdu, nawet gdyby szkoda nastąpiła jeszcze przed wymaganym powiadomieniem zakładu ubezpieczeń.

Taka konstrukcja prawna czyni oczywistym brak interesu zbywcy pojazdu w niezawiadamianiu ubezpieczyciela o zbyciu pojazdu czy zwlekaniu z tym działaniem. Argumentacja pozwanego jest dla sądu logiczna i przekonywująca zwłaszcza w kontekście informacji o sposobie dokonania tego zawiadomienia zamieszczonej przez powoda, a skierowanej do ubezpieczającego. W zaproponowanych wariantach ta, z której skorzystał pozwany – „pocztą tradycyjna” bez zaznaczenia, iż chodzi o list polecony mogła wprowadzać w błąd co do ewentualnej potrzeby udowodnienia tej czynności na niekorzyść ubezpieczającego. Tym samym sąd przyjmując za wiarygodne zeznania pozwanego w tym zakresie przyjął, iż dokonał on skutecznie tej czynności i tym samym biorąc pod uwagę wysokość już pierwszej uiszczonej składki i czas zbycia pojazdu ( ponad 2 miesiące od jej zapłaty) mógł mieć przekonanie o braku podstaw do zapłaty drugiej z rat. Mając na uwadze, iż w przypadku drugiego z ubezpieczeń wystąpiła nadpłata w kwocie 99 zł.

Reasumując poczynione w sprawie rozważania sąd uznał, że wytoczone powództwo podlegało oddaleniu, o czym orzeczono w sentencji wyroku.

SSR Anita Wolska

Sygn. akt I C 50/17 upr

ZARZĄDZENIE

Dnia 28 lipca 2017r.

1.  odnotować,

2.  odpis wyroku wraz z odpisem uzasadnienia doręczyć pełnomocnikowi powoda,

3.  przedłożyć akta z apelacją, zażaleniem lub za 30 dni.

SSR Anita Wolska