Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie

UZASADNIENIE

Powódka A. J. wniosła o zwolnienie spod egzekucji nieruchomości: lokalu mieszkalnego o numerze (...), położonego przy ul. (...) w S., dla której to nieruchomości prowadzona jest przez Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie X Wydział Ksiąg Wieczystych księga wieczysta nr KW (...). Przedmiotowa nieruchomość została zajęta w toku postepowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko dłużnikowi K. J. przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie R. W. w sprawie egzekucyjnej Km 57/19.

Powódka wskazała, że jest matką właściciela opisanej wyżej nieruchomości i jednocześnie jedyną zamieszkującą przedmiotowy lokal osobą. A. J. podniosła, że przysługuje jej osobiste i obligacyjne prawo do dożywotniego i nieodpłatnego zamieszkiwania w lokalu przy ul. (...) nr 38 w S., ustanowione w § 8 aktu notarialnego z dnia 02 października 1998 r. w zamian za przeniesienie na rzecz K. J. własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu. W uzasadnieniu strona powodowa wskazała też, że egzekwowany przez bank dług nie powstał wskutek nierzetelnych czy niegospodarnych działań K. J., a został spowodowany zachowaniem osób trzecich, które wykorzystały jego łatwowierność i nieporadność.

W odpowiedzi na pozew pozwana (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W ocenie strony pozwanej powódce nie służy legitymacja do wytoczenia powództwa z art. 841 k.p.c., bowiem nie wykazała, że zostały naruszone jej prawa, jako że § 8 aktu notarialnego z dnia 02 października 2018 r. nie zawiera elementów przedmiotowo istotnych umowy dożywocia, a co za tym idzie, A. J. nie jest dożywotnikiem.

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 02 października 1998 r. powódka zawarła z synem K. J. nieodpłatną umowę zniesienia współwłasności spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) o pow. użytkowej 48,5 m ², składającego się z trzech izb kategorii M-3. Mocą przedmiotowej umowy K. J. nabył na wyłączną własność własnościowe spółdzielcze prawo do rzeczonego lokalu wraz z wkładem budowlanym.

Jednocześnie K. J. wyraził zgodę na dożywotnie i nieodpłatne zamieszkiwanie w tym lokalu powódki.

Dnia 05 listopada 2009 r. własnościowe prawo do lokalu uległo przekształceniu w odrębną własność.

Bezsporne, a nadto dowód:

- akt notarialny Rep. A nr (...) k.28-30,

- księga wieczysta nr (...)/3k.12-25

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie R. W. kierując dnia 17 stycznia 2019 r. do dłużnika K. J. wezwanie do zapłaty wszczął przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne pod sygn. akt: Km 57/19.

W toku postępowania powódka A. J., jako jedyna osoba zamieszkująca obecnie lokal przy ul. (...) w S. wniosła o zwolnienie tej nieruchomości spod egzekucji. Postanowieniem z dnia 19 czerwca 2019 r. Komornik Sądowy R. W. odrzucił wniosek powódki uzasadniając, że nie ma ona legitymacji do występowania jako uczestnik postępowania w sprawie Km 57/19.

Bezsporne, a nadto dowód:

- księga wieczysta nr (...)/3k.12-25

- zeznania K. J. k. 118v.,

-zeznania powódki k.119,

- wezwanie do zwolnienia nieruchomości spod egzekucji k. 32-34,

- postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie R. W. z dnia 19 czerwca 2019 r. k. 35-35v.

Dnia 19 czerwca 2019 r. dłużnik złożył wniosek o dokonanie wpisu w dziale III Księgi wieczystej o numerze KW (...) prawa A. J. do dożywotniego i nieodpłatnego zamieszkiwania przedmiotowego lokalu. Dnia 19 czerwca 2019 r. K. J. złożył także do Prokuratury Rejonowej S.-P. w S. zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przez H. P., R. P. oraz osoby działającej wspólnie z nimi, a przedstawiającej się jako pośrednik kredytowy w biurze pośrednictwa kredytowego przy ul. (...) w S. przestępstwa oszustwa na szkodę dłużnika co do kwoty co najmniej 160.000,00 zł

Bezsporne, a nadto dowód:

- wniosek o wpis w księdze wieczystej wraz z pismem przewodnim z dnia 19 czerwca 2019 r. k. 36-40,

-zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa wraz z potwierdzeniem nadania k. 41-47.

Postanowieniem z dnia 26 sierpnia 2019 r. Komornik Sadowy R. W. odrzucił wniosek A. J. o uwzględnienie w protokole opisu i oszacowania ww. lokalu mieszkalnego prawa powódki do dożywotniego i nieodpłatnego zamieszkiwania w tym lokalu oraz o przeprowadzenie wyceny z uwzględnieniem wartości rzeczonego prawa.

Powyższe postanowienie powódka zaskarżyła pismem z dnia 12 września 2019 r.

Bezsporne, a nadto dowód:

- postanowienie z dnia 26 sierpnia 2019 r. k. 115-116,

- pierwsza strona skargi na czynności komornika z dnia 12 września 2019 r. k. 117.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się bezzasadne w całości.

Podstawę powództwa stanowi art. 841 § 1 k.p.c., zgodnie z którym osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa.

Na wstępie zauważyć trzeba, że § 3 art. 841 k.p.c. ogranicza możliwość wytoczenia powództwa co do zasady do jednego miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa. W badanej sprawie termin ten został zachowany licząc od deklarowanego przez powódkę dnia zapoznania się przez nią ze skierowanym do dłużnika K. J. zawiadomieniem z dnia 29 maja 2019 r. dokonanym w sprawie Km 57/19. – tj. w dniu 30 maja 2019 r.

Zgodnie bowiem ze stanowiskiem SN z wyrażanym w wyroku z dnia 12 grudnia 2007 r. w sprawie V CSK 257/07 przesądzający jest termin, w którym osoba trzecia faktycznie dowiedziała się o naruszeniu jej praw. Ponadto strona pozwana nie kwestionowała faktu terminowego wytoczenia powództwa przez A. J..

Powódka w niniejszym postępowaniu jako uzasadnienie żądania wskazała fakt zawarcia przez nią z K. J. umowy zniesienia współwłasności własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w S. w formie aktu notarialnego oraz jednoczesnego ustanowienia na jej rzecz dożywotniego i nieodpłatnego prawa zamieszkiwania w tym lokalu.

Sąd ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie na podstawie dowodów z dokumentów a nadto na podstawie zeznań powódki A. J. oraz K. J..

Wiarygodność dokumentów zgromadzonych w sprawie nie budziła wątpliwości Sądu, a strony w tym zakresie nie czyniły żadnych zastrzeżeń.

Z treści przepisu art. 841 § 1 k.p.c. wynika, iż powództwo ekscydencyjne przysługuje osobie trzeciej w sytuacji, gdy skierowanie w toku postępowania egzekucyjnego egzekucji do przedmiotu narusza prawa tej osoby. W rozumieniu wskazanego przepisu uprawnioną do wniesienia pozwu jest osoba trzecia w postępowaniu egzekucyjnym, w toku którego doszło do zajęcia nieruchomości, a zatem osoba nie wymieniona w tytule wykonawczym.

W niniejszej sprawie postępowanie egzekucyjne przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie R. W. w sprawie Km 57/19 toczy się z wniosku wierzycielki (...) Bank S.A. z siedzibą w W. przeciwko dłużnikowi K. J., a zatem powódka jest osobą trzecią w rozumieniu wskazanego przepisu art. 841 k.p.c.

Kodeks postępowania cywilnego, odmiennie niż to czynił kodeks poprzednio obowiązujący, nie określił, naruszenie jakich praw może stanowić podstawę powództwa ekscydencyjnego. Przykładowe wskazanie sytuacji, w których skierowanie egzekucji do przedmiotu stanowiło naruszenie prawa osoby trzeciej, zawierał art. 574 § 1 k.p.c. z 1930 r. W myśl tego przepisu mogło to nastąpić, w szczególności gdy:

1) przedmiot stanowił własność osoby trzeciej,

2) przysługiwało jej na przedmiocie ograniczone prawo rzeczowe,
a ustawa nie nakazywała tego prawa w inny sposób w egzekucji uwzględnić,

3) przedmiot nie należał do dłużnika, a osoba trzecia miała prawo żądać
zwrotu,

4) na korzyść osoby trzeciej istniał obowiązujący dla wierzyciela zakaz zbywania lub obciążania przedmiotu.

Jak wskazuje się doktrynie uregulowanie to nie pozostało bez wpływu na wykładnię w orzecznictwie w tym zakresie art. 841 § 1 k.p.c. W uzasadnieniu wyroku z dnia 9 stycznia 2003 r., IV CK 327/02 (M. Praw. 2004, nr 3, s. 106) Sąd Najwyższy wskazał, że poszukując właściwego ratio legis art. 841 kpc , w pewnym stopniu można posłużyć się wskazaniami wynikającymi z odpowiedniego przepisu art. 574 § 1 k.p.c. z 1930 r. Przykładowy charakter
podstaw powództwa określonych w powołanym art. 574 § 1 k.p.c. z 1930 r. skłonił współczesnego ustawodawcę do rezygnacji z tej techniki legislacyjnej; nie ma jednak przesłanek do supozycji, jakoby w obecnym przepisie art. 841 k.p.c. doszło do ich istotnego rozszerzenia kosztem wierzycieli egzekwujących. Przyjmuje się w dalszym ciągu, że podstawę powództwa ekscydencyjnego stanowi naruszenie praw podmiotowych osoby trzeciej (zarówno bezwzględnych, jak i względnych) w postępowaniu egzekucyjnym (wyrok SN z dnia 02 marca 2016 r., V CSK 372/15).

W niniejszym postępowaniu należy mieć na względzie, że służące powódce prawo jest prawem obligacyjnym.

W przypadku przyjęcia, iż stronie służy stosowana służebność to w trybie art. 953 kpc podlega stosownemu zgłoszeniu i korzysta ewentualnie z zasad określonych w 1000 kpc czy przepisów dotyczących uczestniczenia w planie podziału.

Co za tym idzie nie korzysta powódka z ochrony przewidzianej w art. 841 § 1 k.p.c.

Jak słusznie wskazała strona pozwana, powództwo z art. 841 k.p.c. służy do zapewnienia ochrony materialnoprawnej w egzekucji osobie trzeciej w sytuacji, gdy prowadzenie egzekucji narusza jej prawa materialne, w szczególności prawo własności. Inaczej rzecz ujmując, chodzi o sytuacje, gdy określony przedmiot (w tym wypadku nieruchomość) stanowi własność osoby trzeciej lub gdy ma ona na zajętym przedmiocie ograniczone prawa rzeczowe, ustawa zaś nie nakazuje uwzględnić tego prawa w inny sposób w egzekucji, gdy przedmiot nie należy do dłużnika, a osoba trzecia ma prawo żądać zwrotu tego przedmiotu oraz gdy na korzyść osoby trzeciej istnieje obowiązujący dla wierzyciela zakaz zbywania lub obciążania przedmiotu (uchwała SN z dnia 28 lutego 1992 r., III CZP 5/92, L.).

Ciężar udowodnienia naruszenia prawa powódki niejako chronionego art. 841 k.p.c. przez zajęcie nieruchomości w toku egzekucji, zgodnie z zasadą rozdziału ciężaru dowodu, spoczywał właśnie na powódce. Obowiązek przedstawienia dowodów zgodnie z przepisem art. 3 k.p.c. spoczywa bowiem na stronach, zaś ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Powódka nie wykazała jednak, ze przysługuje jej jakiekolwiek prawo rzeczowe do zajętej w toku postępowania egzekucyjnego nieruchomości. Należy podkreślić, że roszczenia przysługujące wobec dłużnika – właściciela nieruchomości, nie stanowią co do zasady podstawy do zwolnienia tej nieruchomości od zajęcia.

Trudno też przyjąć, żeby roszczenie powódki, nie wpisane do księgi wieczystej i nie będące prawem rzeczowym korzystało z szerszej, przewidzianej co do zasady właśnie dla praw rzeczowych ochrony, a tym samym stanowiło skuteczną podstawę do powództwa ekscydencyjnego, którego konsekwencją byłoby zwolnienie od egzekucji zajętej nieruchomości i uniemożliwienie zaspokojenia się przez wierzyciela z danej nieruchomości.

Co za tym idzie, powództwo należało oddalić, o czym orzeczono w sentencji wyroku.

Zarządzenia

1.  odnotować w kontrolce uzasadnień,

2.  odpis wyroku wraz z odpisem uzasadnienia doręczyć pełn. powoda oraz pełn pozwanej

3.  akta sprawy przedłożyć z apelacją, wpływem innych pism lub za 21 dni.